Penjelasan Sulu Siri 1 Tommy Thomas

---

 
PENJELASAN SULU SIRI 1

Nota ini untuk merekodkan pengalaman saya dalam menangani pertikaian tersebut selepas saya ditaklimatkan mengenainya pada Ogos/September 2019 semasa enam bulan terakhir saya sebagai peguam negara. Pada permulaannya, saya harus nyatakan bahawa saya tidak lagi mempunyai akses kepada dokumen, melainkan dokumen yang berada dalam domain awam. Saya berharap artikel ini akan mendorong mereka yang memiliki fakta yang penuh untuk turut menyertai perbincangan umum.

2. Perjanjian Pemberian 1878 merupakan asas tunggal dan eksklusif bagi tuntutan waris Sultan Sulu. Pemberian itu menyerahkan pemunyaan dan kedaulatan sebahagian daripada Sabah pada masa kini kepada Syarikat Borneo Utara British untuk selama-lamanya. Ia merupakan peninggalan sebuah empayar. Ia mirip pemberian Bombay oleh Portugis kepada British pada 1661 dan penyerahan New York (New Amsterdam) oleh Belanda kepada British pada 1664. Di tanah air, pemberian Pulau Pinang pada 1786 oleh Kesultanan Kedah dan Singapura pada 1819 oleh Kesultanan Johor; kedua-duanya kepada British dalam hal ini. Namun, tidak timbul dalam mana-mana pemberian tersebut suatu tuntutan yang serupa ini dalam abad ke-21 yang berbangkit daripada pemberian untuk selama-lamanya.

Oleh itu, tuntutan Sulu mesti dilihat dalam konteks empayar dan penjajahan. Pemberian tanah milik bangsa lain oleh sebuah empayar kepada empayar yang lain adalah lazim pada abad-abad yang lalu; tuntutan undang-undang melalui proses timbang tara (seperti yang berlaku kini) berabad-abad kemudian adalah suatu perkara baharu.
A) Persetujuan di bawah Perjanjian Pemberian 1878

Tiga bahagian penting dalam perjanjian tersebut berbunyi seperti berikut:

“Grant by Sultan of Sulu of Territories and Lands on the Mainland of the Island of Borneo. Dated 22nd January, 1878.

“We…Sultan of Sulu…hereby grant and cede of our own free and sovereign will to Gustavus Baron de Overbeck of Hong Kong and Alfred Dent Esquire of London as representatives of a British Company…forever and in perpetuity all the rights and powers belonging to us over all the territories and lands…

“In consideration of this grant…to pay as compensation to the Sultan the sum of five thousand dollars per annum.

“In case any dispute shall arise between His Highness the Sultan his heirs or successors and the said Gustavus Baron de Overbeck or his Company it is hereby agreed that the matter shall be submitted to Her Britannic Majesty’s Consul-General for Borneo.”

(penekanan saya)

3. Tiada apa-apa dalam bahagian-bahagian penting tersebut yang tidak jelas. Ianya digubal menggunakan istilah dan implikasi undang-undang yang jelas, dan dengan itu, menunjukkan hasrat pihak-pihak. Ia bertujuan untuk mempunyai kuatkuasa undang-undang.

Perenggan pertama dalam Perjanjian 1878 dengan jelas, terang, dan nyata memberikan tanah-tanah yang diperihalkan dalam dokumen tersebut “untuk selama-lamanya dan berkekalan” (for ever and in perpetuity) kepada dua orang ejen dan wakil Syarikat Borneo Utara British. Dalam apa jua cara sekalipun, perenggan tersebut tidak dapat ditafsirkan selain sebagai sebuah pemberian yang dengan jelasnya mempunyai kesan undang-undang bagi memindahkan pemunyaan tanah tersebut daripada Sultan Sulu kepada syarikat British.

Ia bukannya pajakan, dan tidak pernah dihasratkan untuk suatu tempoh yang sementara. “Balasan” (consideration) untuk penyerahan itu ialah pampasan sejumlah 5,000 dolar setahun, yang secara tersirat juga adalah untuk selama-lamanya. Ianya suatu jumlah yang tetap, dan tidak tertakluk kepada sebarang kenaikan atau semakan.

4. Kesan undang-undang Perjanjian 1878 telah diputuskan oleh Mahkamah Tinggi Borneo Utara pada 1939 dalam kes Dayang Dayang Haji Piandao Kiram (f) lwn Kerajaan Borneo Utara. Berikut kenyataan Ketua Hakim Macaskie dalam kes tersebut:

“The deed of Cession was a complete and irrevocable grant of territory and the right reserved was only the right to an annual payment, a right which is in the nature of movable property.”

B) Kesan Surat Ikatan Pengesahan 1903

5. Pada 22 April 1903, Sultan Sulu menandatangani surat ikatan pengesahan yang menyatakan bahawa beberapa pulau yang tidak dinamakan dalam Perjanjian Pemberian 1878 juga diserahkan kepada kerajaan Borneo Utara British. Selanjutnya, jumlah “wang serahan” (cession money) dinaikkan sebanyak 300 dolar setahun. Surat ikatan 1903 ini turut ditandatangani Gabenor Borneo Utara British, EW Birch. Sejak 1903, jumlah pampasan tahunan ditetapkan sebanyak 5,300 dolar.

C) Keberertian penghakiman Macaskie 1939

6. Kes yang dirujuk dalam perenggan 4 di atas difailkan di Mahkamah Tinggi Borneo Utara pada 1939 oleh keturunan Sultan Sulu untuk menentukan siapa di antara mereka yang berhak untuk menerima pampasan tahunan sebanyak 5,300 dolar. Ia tidak melibatkan Borneo Utara British mahupun Kerajaan British, yang mana kedua-duanya tidak mempersoalkan kewajipan di sisi undang-undang untuk terus membayar pampasan sebanyak 5,300 dolar setiap tahun.

Dalam hal itu, pihak menuntut Sulu yang mempunyai pertikaian sesama mereka dan mereka telah memilih untuk memulakan tindakan undang-undang di mahkamah Borneo Utara. Pilihan mereka untuk mengambil tindakan undang-undang di Borneo Utara (dan bukannya proses timbang tara ataupun di mana-mana forum lain) adalah sangat penting dari segi undang-undang, dan relevan dengan pertikaian sekarang. Ia satu lagi faktor yang menunjukkan bahawa Borneo Utara (atau sekarangnya Sabah) merupakan forum yang natural dan wajar (natural and proper forum) untuk penyelesaian pertikaian yang berkaitan atau timbul daripada Perjanjian 1878, dan dengan itu mengetepikan sebarang forum lain.

D) Kesan penubuhan Malaysia pada 1963

7. Kerajaan British menjadi pengganti dalam hak milik (successor in title) Syarikat Borneo Utara British pada 1946 apabila Borneo Utara menjadi tanah jajahan United Kingdom. Oleh itu kerajaan British lah yang membayar pampasan tahunan sebanyak 5300 dolar kepada pihak menuntut Sulu semasa 1946 hingga 1963.

8. Pembentukan Malaysia pada 1963 memberikan peluang untuk Malaysia menamatkan pembayaran tahunan kepada pihak menuntut Sulu. Bapa pengasas kita boleh secara mudahnya mempertikaikan bahawa Perjanjian Pemberian 1878 adalah peninggalan penjajah yang tidak mengikat persekutuan yang baharu ditubuhkan dan British hendaklah kekal melaksanakan kewajipan tahunan untuk membayar pampasan tersebut.

Malangnya, persekutuan yang baharu sebaliknya memikul kewajipan undang-undang untuk membayar pampasan tahunan daripada penjajah British yang ketika itu berundur, tanpa keraguan atau bantahan. Malaysia membuat pembayaran tersebut setiap tahun dan tanpa gangguan sehingga 2013. Pembayaran berterusan oleh Malaysia selama 50 tahun adalah bukti kukuh ̶ yang tidak dapat dipertikaikan ̶ bahawa Malaysia telah mengambil alih kedudukan Kerajaan British sebagai pengganti dalam hak milik, dan terhalang dari segi undang-undang untuk mengambil kedudukan yang sebaliknya.

Demikianlah dalam setengah abad itu, kewajipan undang-undang Malaysia untuk membayar pampasan tahunan kepada pihak menuntut Sulu tidak pernah dipersoalkan oleh kerajaan Malaysia.

---