Kenali Siapa Sebenarnya Pm Timor Leste Kay Rala Xanana Gusm O

---

Kenali Siapa Sebenarnya PM Timor-Leste, Kay Rala Xanana Gusmão
Selain kehadiran Presiden Amerika Syarikat (AS), Donald Trump, ada satu lagi figura yang mencuri tumpuan ramai pada Sidang Kemuncak ASEAN ke-47 dan Sidang Kemuncak Berkaitan, kali ini.
Disenangi ramai kerana keperibadian bersahaja dan aksinya yang mencuit hati, beliau ialah Perdana Menteri Timor-Leste, Kay Rala Xanana Gusmão.
Bukan biasa-biasa Kay Rala Xanana Gusmão bukan sekadar seorang pemimpin politik biasa. Beliau ialah wira kemerdekaan yang memimpin perjuangan rakyat Timor-Leste menentang pendudukan Indonesia sehingga negara kecil itu akhirnya meraih kemerdekaan pada tahun 2002.
Dilahirkan pada 20 Jun 1946 di Manatuto, Timor-Leste, Xanana Gusmão mendapat pendidikan awal di sekolah Katolik sebelum menceburi bidang pentadbiran awam pada 1966 dan berkhidmat dalam tentera Portugis dari 1968 hingga 1970.
Minatnya terhadap politik mula terserlah apabila beliau menyertai akhbar A Voz de Timor dan kemudian menyertai parti Associação Social Democrata (ASDT) yang kemudiannya dikenali sebagai FRETILIN (Front Revolusi bagi Kemerdekaan Timor-Leste).

Ketika itu, semangat nasionalisme beliau semakin membara, dan apabila Indonesia menyerang Timor-Leste pada 1975, Xanana tampil sebagai antara tokoh terpenting dalam perjuangan gerila menentang pencerobohan itu.
Simbol ketabahan, keberanian rakyatnya Selepas kematian Presiden FRETILIN pada 1978, Xanana Gusmão mengambil alih kepimpinan gerakan penentangan. Beliau mengatur strategi baharu, menubuhkan Majlis Nasional Rintangan Maubere (CNRT) dan mengetuai Pasukan Bersenjata Pembebasan Nasional (FALINTIL).
Namun perjuangan panjang itu tidak mudah. Pada tahun 1992, selepas 17 tahun hidup di hutan dan mengetuai gerila, beliau akhirnya ditangkap oleh tentera Indonesia.
Walaupun dipenjarakan selama beberapa tahun, semangatnya tidak pernah luntur. Di dalam penjara, beliau menulis puisi, melukis, mempelajari bahasa baharu dan terus merancang masa depan negaranya.
Selepas dibebaskan pada 1999, Xanana Gusmão menjadi simbol perpaduan dan keberanian bagi rakyat Timor-Leste.
Beliau mengetuai proses peralihan ke arah kemerdekaan di bawah pengawasan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) dan seterusnya dipilih sebagai Presiden pertama Republik Demokratik Timor-Leste pada tahun 2002.
Dari Presiden ke Perdana Menteri Selepas menamatkan tempoh sebagai Presiden pada 2007, Xanana terus berbakti kepada negara dengan menubuhkan parti Congresso Nacional de Reconstrução de Timor (CNRT).
Beliau kemudiannya dilantik sebagai Perdana Menteri dan Menteri Pertahanan serta Keselamatan, di mana beliau memainkan peranan penting dalam menyatukan rakyat, membina semula negara pascaperang dan memperkukuh ekonomi Timor-Leste.

Antara sumbangan besarnya termasuk menggubal Pelan Pembangunan Strategik Timor-Leste 2011–2030, selain mengetuai rundingan sempadan maritim dengan Australia dan Indonesia, satu langkah besar bagi memastikan kedaulatan serta hak sumber asli negaranya terpelihara.
Selepas beberapa tahun berundur daripada jawatan tertinggi kerajaan, Xanana Gusmão kembali ke pentas utama politik apabila sekali lagi dilantik sebagai Perdana Menteri pada 1 Julai 2023, selepas parti CNRT memenangi pilihan raya parlimen.
Kini, beliau terus memimpin usaha memajukan ekonomi biru Timor-Leste dan memperkukuh hubungan diplomatik dengan negara jiran, termasuk Indonesia.
Tokoh dihormati dunia Sepanjang kerjayanya, Xanana Gusmão menerima pelbagai pengiktirafan antarabangsa atas perjuangan, kepimpinan, dan sumbangan beliau terhadap keamanan dan kemanusiaan. Antaranya:
Anugerah Keamanan Sakharov (1999) oleh Parlimen Eropah Hadiah Keamanan Kwangju (2000), Korea Selatan Anugerah Keamanan Sydney (2000) Hadiah Keamanan UNESCO Félix Houphouët-Boigny (2002) Anugerah “Leadership with Integrity” oleh International Herald Tribune (2003) Anugerah Sastera Lusophony Guerra Junqueiro (2021) Anugerah Kerjaya Lusophony (2024) Beliau turut menerima lebih daripada 20 Ijazah Kehormat Doktor Falsafah dari universiti ternama dunia termasuk Universiti Melbourne, Universiti Waseda (Jepun), Universiti Coimbra (Portugal), Universiti Malaysia Sabah dan Universiti Kyoto.
Antara pengiktirafan tertinggi yang diterimanya ialah Darjah Kebesaran “Bintang Republik Indonesia Adipurna”, disampaikan oleh Presiden Susilo Bambang Yudhoyono pada tahun 2014. Ia adalah satu penghormatan besar daripada negara jiran yang dahulunya pernah menjadi musuh dalam perjuangan kemerdekaan Timor-Leste.
Pemimpin berjiwa rakyat Walaupun dihormati sebagai negarawan besar, keperibadian Xanana Gusmão tetap sederhana.

Dalam banyak majlis antarabangsa, beliau sering mencuit hati pemimpin lain dengan gaya bersahaja dan senyuman mesra. Ini menjadikan beliau antara tokoh paling disenangi pada sidang ASEAN kali ini.
BACA: ‘Perisai’ Mewah Presiden AS Bukan Biasa-Biasa
Sumber: Governo de Timor-Leste
The post Kenali Siapa Sebenarnya PM Timor-Leste, Kay Rala Xanana Gusmão appeared first on Siakap Keli.

---