Kes Saman Mahathir Vs Anwar Beban Bukti

---

 KES SEMALAM




ALIF JAMIL


Beban Bukti. 









Hari ini, Mahkamah Tinggi Shah Alam menjadi pentas terhadap satu peristiwa penting dalam sejarah politik Malaysia apabila bekas Perdana Menteri Tun Dr Mahathir Mohamad hadir untuk prosiding saman sivil yang beliau failkan terhadap Datuk Seri Diraja Anwar Ibrahim (PMX). 


Tun mendakwa Anwar Ibrahim telah memfitnahnya dalam ucapan Kongres Nasional Khas PKR Disember 2023, apabila Anwar Ibrahim menyatakan bahawa sepanjang 22 tahun pemerintahannya, Tun Mahathir “memperkaya anak-anak dan kroninya”.


Namun dalam ruang perundangan, setiap saman itu bukan bererti siapa lebih berani atau siapa lebih benar.  


Ianya soal beban bukti. 


Dan dalam kes ini, beban bukti (burden of proof) terletak dibahu Tun Mahathir sendiri.


Dalam sistem perundangan sivil , siapa yg saman, dia yg perlu buktikan. 


Dalam undang² fitnah, plaintif sebagai pihak yg menyaman mesti membuktikan tiga perkara utama:
 
1. Kenyataan itu merujuk kepada dirinya secara jelas.


2. Kenyataan itu bersifat fitnah yakni menjatuhkan reputasinya dimata masyarakat.


3. Kenyataan itu tidak benar atau dibuat dgn niat jahat (malice).


Namun, cabaran terbesar terletak pada poin ketiga untuk membuktikan bahawa tuduhan itu tidak benar.


Kalau Tun gagal buktikan satu saja dari tiga perkara itu dgn kebarangkalian lebih tinggi (balance of probabilities), maka saman Tun akan ditolak.


Kerana untuk menafikan dakwaan memperkayakan anak² dan kroni, Tun Mahathir perlu buktikan bahawa tiada langsung sebarang bentuk manfaat ekonomi, peluang korporat atau keistimewaan dasar yg diperoleh oleh lingkaran rapat beliau sepanjang tempoh pemerintahannya.


Masalah utama bagi Tun M adalah beliau bukan berdepan tuduhan jenayah individu tetapi berdepan dgn tuduhan struktur kuasa.


Anwar Ibrahim tidak menuduh beliau menerima wang, mencuri atau mengarahkan sebarang transaksi² peribadi kedalam akaun beliau.


Sebaliknya apa yg disebut adalah pengayaan anak² dan kroni melalui dasar pentadbiran.


Ini disebut sebagai structural enrichment melalui State-Facilitated Capitalism. 


Ia adalah kekayaan yg berpunca dari keputusan dasar yg menguntungkan kumpulan tertentu tanpa bukti transaksi langsung.


Contohnya apabila konsesi, kontrak dan saham diagihkan kepada individu atau syarikat tertentu yg mempunyai hubungan politik walaupun tanpa arahan bertulis namun manfaatnya tetap terarah. 


Itulah asas enrichment by proximity to power.


Enrichment by proximity to power ni bermaksud kekayaan yg diperoleh kerana kedekatan dgn kuasa politik atau pentadbiran kerajaan.


Ini bukan bermakna seseorang itu mencuri wang kerajaan secara langsung..


Tapi mereka berada cukup dekat dgn pusat kuasa samada sebagai ahli keluarga, sahabat atau kroni politik sehingga keputusan dasar, projek kerajaan dan peluang² ekonomi secara tidak langsung mengalir ke arahnya.


Dalam kes ini, Tun juga ada peluang untuk menang.


Beliau cuma perlu buktikan bahawa sepanjang 2 dekad memegang kuasa, semua keputusan ekonomi dan korporat adalah dibuat secara bebas tanpa sebarang konflik kepentingan keluarga atau kroni.


Untuk itu, beliau perlu buktikan bahawa : 


1. Anak-anaknya tidak pernah mendapat manfaat langsung atau tidak langsung drpd dasar kerajaan.


2. Tiada kroni politik atau korporat yg menerima faedah luar biasa daripada penswastaan.


3. Semua keputusan dibuat secara telus dan profesional tanpa konflik kepentingan.


Itulah beban bukti yg sedang menanti beliau harini.

---